Một hiện tượng lạ lùng đang diễn ra trong làng công nghiệp ô tô: Đến cuối năm nay, nhà sản xuất xe điện Tesla sẽ “đốt” hơn 10 tỷ USD mà không làm ra nổi 1 xu. Tuy nhiên, các công ty trên khắp thế giới đang xếp hàng để cạnh tranh với hãng này.
Gần 50 mẫu xe điện hoàn toàn mới sẽ lần lượt xuất hiện trên thị trường toàn cầu từ nay đến năm 2022, bao gồm cả các sản phẩm đến từ Daimler AG và Volkswagen AG. Giá cổ phiếu General Motors đã tăng vào phiên giao dịch ngày 2/10 sau cam kết bán 20 phương tiện chạy điện hoàn toàn vào năm 2023, bao gồm cả việc tung ra hai chiếc ô tô điện mới trong 18 tháng tới.
Tesla sẽ bị "thập diện mai phục" trong những năm tới. Ảnh: Bloomberg.
Ngay cả nhà phát minh người Anh James Dyson nổi tiếng với máy hút chân không cũng sẵn sàng nhảy vào cuộc chơi, khi đưa ra thông báo đang đầu tư 2 tỷ bảng Anh để phát triển xe điện và pin cung cấp năng lượng cho xe vào hồi tuần trước.
Lý do cho cuộc chạy đua với Tesla này một phần là quy định từ chính phủ, một phần là chuyện làm ăn. Các nhà quản lý ở Bắc Kinh đã đưa ra kế hoạch cho phép sản xuất xe chạy điện ở Trung Quốc, trong khi California yêu cầu các nhà sản xuất ô tô phải làm thêm EV, hoặc mua lại từ đối thủ. Hơn nữa, CEO của Tesla, Elon Musk, cùng những chiếc xe tuyệt đẹp của ông đã "đọc" được tâm trí người tiêu dùng Mỹ đến mức người Mỹ và các nhà đầu tư đang đổ tiền vào công ty của ông.
Erich Joachimsthaler, người sáng lập kiêm CEO của công ty chiến lược thương hiệu Vivaldi, cho biết: "Ai cũng tin rằng tương lai là xe điện. Các công ty ô tô từng miễn cưỡng cho ra vào chiếc xe điện. Nay thì họ bắt buộc phải nhảy vào cuộc chơi cùng Tesla và các quy định của chính phủ."
Thị trường đông đúc
Bloomberg New Energy Finance ước tính: Chỉ riêng thị trường Bắc Mỹ, ô tô điện sẽ tăng tới 47 mẫu trong quý I/2022, tăng mạnh so với 24 mẫu trong quý III/2017. Cũng trong khoảng thời gian này, thị trường EV ở Trung Quốc sẽ tăng từ 61 lên 80, trong khi người mua châu Âu tăng số lựa chọn từ 31 lên 58. Như vậy, tính trên toàn cầu, vào cuối năm 2022, sẽ có 136 mẫu EV để lựa chọn, chưa tính xe hybrid hay xe chạy pin nhiên liệu.
Thị trường đông, nhu cầu chưa lớn sẽ là thách thức với các mẫu ôtô điện. Ảnh: Reuters
Điều đó sẽ khiến cho phân khúc xe xanh trở nên rất đông đúc, trong khi hầu hết người tiêu dùng vẫn chưa "thấm" và điều này có thể gây ra những tổn thất tài chính lớn. Theo Cơ quan Năng lượng Quốc tế ở Mỹ, doanh số xe chạy điện chỉ tăng chưa tới 1% hồi năm ngoái, trong khi con số này ở Trung Quốc và Anh là 1,4%.
Kevin Tynan, chuyên gia phân tích của Bloomberg Intelligence, nói: "Các công ty cam kết sản xuất ô tô điện, nhưng có rất ít bằng chứng cho thấy người tiêu dùng hứng thú với nó."
Hiện nay, công nghệ pin vẫn còn đắt đỏ khiến cho giá những chiếc xe chạy điện cũng trở nên "sang chảnh" không kém. GM, nhà sản xuất ô tô với hầu hết lợi nhuận đến từ những chiếc SUV cỡ lớn hay xe bán tải, mất khoảng 9.000 USD cho mỗi chiếc xe điện Chevrolet Bolt được bán ra.
Năm ngoái, Tesla đạt kỷ lục về lượng tiêu thụ xe điện nhưng lại lỗ mất 675 triệu USD trên 7 tỷ USD doanh thu. Trong khi đó, CEO Sergio Marchionne tiết lộ hôm 2/10: Fiat Chrysler Automobiles NV lỗ 20.000 USD cho mỗi phiên bản chạy điện được bán ra ở Mỹ. Ông cho hay: Các xe chạy pin nên được bán trên thị trường dựa vào nhu cầu mà không phải phụ thuộc vào các ưu đãi từ đâu cả.
Yếu tố Trung Quốc
Nhưng tại sao các hãng vẫn cứ phải bận tâm về chuyện này như vậy? Trung Quốc là một lý do lớn. Xe điện được khuyến khích mạnh ở quốc gia đông dân nhất thế giới này với một loạt quy định nhằm cắt giảm lượng khí thải carbon và ô nhiễm vào năm 2030. Nhà sản xuất xe hơi buộc phải bán một lượng "xe xanh" thì mới được phép tiếp tục bán các xe chạy xăng.
Do Trung Quốc là thị trường xe hơi lớn nhất thế giới, các nhà sản xuất đều muốn đẩy mạnh sự hiện diện của mình ở đây. GM, nhà sản xuất nước ngoài bán chạy nhất tính đến nay, tuyên bố sẽ điện khí hóa (hybrid hoặc điện hoàn toàn) cho toàn bộ các mẫu xe bán ở thị trường Trung Quốc vào năm 2025 để tiếp tục là kẻ dẫn đầu ở đây.
Các hãng xe, như VW với e-Golf, sẽ nhìn về Trung Quốc cho tham vọng xe điện của mình. Ảnh: Reuters
Nhiều mẫu ô tô điện hiện nay vẫn là hàng sang trọng. Mẫu sedan Model S và chiếc SUV Model X của Tesla có mức giá trên 100.000 USD. Mua những chiếc xe này quả thực không khác gì "nướng tiền" với phần đông người tiêu dùng. Nay thì họ đã có Model 3 với giá khiêm tốn hơn nhiều: 35.000 USD chưa thêm trang bị tùy chọn. Tesla cho biết đã có hơn 450.000 người đặt cọc 1.000 USD để có được chiếc Model 3 này.
Salim Morsy, một nhà phân tích của Bloomberg New Energy Finance, cho biết: "Musk đã thu hút những người mua từ các thương hiệu cao cấp của Đức và sẽ tiếp tục làm như vậy." Nhưng ông cũng cho rằng Tesla phải dè chừng: Quy định của chính phủ sẽ chuyển thành cơ hội. Trong phân khúc xe sang, người Đức sẽ nhìn thấy cơ hội lấy lại thị phần từ tay Tesla.
Đoàn quân này rất đông!
Thương hiệu Audi của VW sẽ xây dựng E-tron Quattro, một mẫu SUV hạng sang, vào năm 2018, sau đó sẽ là Sportback coupe năm 2019 và một mẫu xe còn chưa rõ tên vào năm 2020. Porsche AG sẽ bán phiên bản thương mại của mẫu xe concept Mission E từ năm 2019. Chủ tịch Harald Krueger của BMW cho biết hồi tháng 9/2017: Ngoài i3 và i8, nhà sản xuất xe hơi Đức sẽ có MINI chạy điện vào năm 2019, SUV cỡ nhỏ X3 vào năm 2020 và 10 mẫu khác đến năm 2025. Mercedes-Benz cũng không chịu kém cạnh với kế hoạch 10 phương tiện chạy điện dưới nhãn hiệu EQ vào năm 2022. Trong khi Volvo Car Group, nay đã thuộc sở hữu của công ty Trung Quốc Geely, tuyên bố về những mẫu xe có cả ba phiên bản hybrid, plug-in hybrid và chạy điện hoàn toàn sẽ ra mắt khoảng năm 2019 hoặc muộn hơn một chút.
Dĩ nhiên, Tesla sẽ không thể ngồi yên với kế hoạch mẫu SUV cỡ nhỏ Model Y vào năm 2019 hoặc 2020.
Ngoài các ông lớn, những cái tên "bất thường" cũng bắt đầu lộ mặt. Chẳng hạn, Dyson, nhà sản xuất hàng tỷ máy hút bụi cao cấp, tuyên bố nhảy vào cuộc chơi xe điện. Dyson cho biết những chiếc xe điện này sẽ hoàn toàn khác biệt với xe được thiết kế bởi Tesla và các nhà sản xuất ô tô khác. Do vậy, "xe Dyson" sẽ không cạnh tranh trực tiếp với Tesla hay các hãng ô tô truyền thống, mà chú trọng vào trải nghiệm "chuyến đi thú vị" mang đến cho người ngồi trên xe. Joachimsthaler của Vivaldi có vẻ lại không quá tin tưởng: Nhiều khả năng, ông ấy sẽ nhận ra mình chẳng khác gì chàng chàng Icarus, bay quá gần mặt trời đến nỗi đôi cánh tan chảy rồi rơi xuống biển chết đuối.
Tin tốt lành là chi phí pin đang giảm. Trong báo cáo tài chính quý I/2017, GM cho biết chi phí để sản xuất pin lithium-ion của hãng hiện nay là 145 USD/kWh. Mục tiêu là xuống dưới 100 USD trong vài năm tới.
BNEF dự báo chi phí sản xuất pin sẽ xuống còn 109 USD/kWh vào năm 2025 và còn 73 USD/kWh vào năm 2030. Đó là lý do tại sao công ty này tin rằng lượng tiêu thụ xe điện toàn cầu có thể vượt lượng bán xe chạy nhiên liệu hóa thạch vào năm 2040.
